Dwa sposoby myślenia – szybki i wolny. Sprawdź czym się różnią i na czym to polega

Dwa systemy myślenia – szybki i wolny – są metaforą tego, jak działa mózg i jak postrzegamy otaczający nas świat.

System szybki działa automatycznie i szybko, bez naszego świadomego udziału czy wysiłku. Odpowiada za intuicyjny osąd i działanie. System wolny odpowiada za racjonalne myślenie, logikę i analizę.

System szybki działa automatycznie i szybko, bez naszego świadomego udziału i wysiłku. Odpowiada za nasze intuicyjne osądy i działania. System powolny jest odpowiedzialny za racjonalne myślenie, logikę i analizę.

Mamy ograniczony dostęp do tego systemu; nie ma on dostępu do świadomości. Możemy jednak uzyskać informacje na jego temat poprzez obserwację (obserwowanie siebie).

System ten jest związany z uczuciami (radość/strach), emocjami (gniew), intuicją, reakcjami instynktownymi (walka/ucieczka). Obejmuje on również wszystkie rodzaje percepcji zmysłowej (wzrok / słuch / dotyk / smak), a także pewne zdolności poznawcze, takie jak rozpoznawanie wzorów czy rozpoznawanie twarzy (rozpoznawanie ludzi).

Jak wygląda mózg?

Okazuje się, że nasz mózg składa się z dwóch odrębnych systemów, które działają w różny sposób – myślenia szybkiego i wolnego. Odpowiadają one za podejmowanie decyzji w różny sposób, każdy z nich ma swoje cechy i możliwości, a także ograniczenia. Różnice między nimi są na tyle znaczące, że można odnieść wrażenie, iż nie mieszczą się one w jednym organie!

Tajemnica tkwi w tym, że każdy z tych systemów korzysta z innych zasobów: jeden wykorzystuje pamięć roboczą (która przechowuje informacje przez krótki czas), a drugi pamięć długotrwałą (która przechowuje informacje przez dłuższy czas). Dzięki tej różnicy możemy podejmować szybkie decyzje, kierując się intuicją, a jednocześnie podejmować bardziej dogłębne decyzje.

Szybkie czy wolne?

Kiedy widzisz twarz wykrzywioną w grymasie złości, nie musisz się długo zastanawiać, co może się wydarzyć. Przewidujesz, że za chwilę możesz usłyszeć coś niezbyt miłego, spodziewasz się podniesionego głosu itd. Nie analizujesz, co dana osoba ma na myśli – spostrzeżenia przychodzą bez wysiłku, wiesz, co nadejdzie. Podobnie, gdy widzisz coś przypominającego węża – w mgnieniu oka, bez zastanowienia, odskakujesz. Takie reakcje zachodzą bez naszej świadomości. Jest to tzw. szybkie myślenie, inaczej nazywane układem autonomicznym. Dotyczy ono m.in. czynności, które znamy tak dobrze, że wykształciliśmy pewne automatyzmy. Nie zastanawiamy się długo, ile to jest 2+2. Dotyczy to również mechanizmów wrodzonych, jak np. strach przed wspomnianym wężem.

Drugi system to myślenie wolne. Dotyczy to czynności świadomych, których musimy się nauczyć i nad którymi możemy się zastanowić. Na przykład, gdy pytamy, ile to jest 2+2, musimy się nad tym zastanowić. W szybkim myśleniu polegamy na naszym doświadczeniu i nie analizujemy wszystkich możliwości. Natomiast w myśleniu wolnym mamy czas na zastanowienie się, co należy zrobić dalej.

W powolnym myśleniu można wyróżnić dwa ważne obszary: racjonalne rozumowanie i intuicję. Racjonalne rozumowanie wykorzystuje logikę i analizę do systematycznego badania problemów; intuicja opiera się na przeczuciach i intuicji, czyli na tym, co może się zdarzyć w danej sytuacji, i nie analizuje rzeczy w takim stopniu, jak racjonalne rozumowanie.

Myślenie szybkie i myślenie wolne – czemu służy ten podział?

Myślenie jest bardziej męczące, niż nam się wydaje. Analizowanie i podejmowanie decyzji bardzo obciąża nasz system. Na dłuższą metę nie przetrwalibyśmy jako gatunek, gdybyśmy o wszystkim myśleli – niebezpieczne sytuacje wymagają natychmiastowej reakcji, bez czasochłonnego zastanawiania się. Dlatego właśnie stworzyliśmy automatyzmy, które ułatwiają nam życie. Jest to skrót dla naszego mózgu.